استاد دانشگاه تهران معتقد است: مناسبات روسیه و چین در بحران اوکراین وارد فضای جدیدی شده و هر دو کشور به خوبی از این فضای جدید در حال استفاده کردن هستند و این دو کشور در عین رقابت با یکدیگر همسایه هستند و دوستی بین آنها پایدار است که این وضعیت به سمت اتحاد کشیده میشود.
بهزاد شاهنده جنگ روسیه و اوکراین را یک جنگ فرسایشی میداند و میگوید که در جنگ فرسایشی هیچ کشوری پیروز نخواهد شد. الان از این جنگ چند ماه گذشته و در این مدت اقتصاد اوکراین ۴۵ درصد کوچکتر شده است. از طرف دیگر، هیچ کدام از کشورهای جهان همچون چین پشت روسیه قرار نگرفتند و تنها کاری که انجام دادند این بود که از یک طرف این جنگ را محکوم کردند و از طرفی دیگر سیاست آمریکا در گسترش ناتو را دلیل این بحران دانستند.
شاهنده معتقد است که موضع چین در این جنگ مشخص است؛ از یک طرف ادعا میکند که مخالف این جنگ است و از طرفی دیگر علت آن را گسترش ناتو میدانند. همچنین چینیها در این جنگ فاصله خود را حفظ کردهاند و به دلیل اینکه نفت ارزان از روسیه میخرند در پی آن هستند تا روابط خود را حفظ کنند.
گروه جنگ و صلح انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا با همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی نشستی با عنوان «جنگ روسیه و اوکراین: نگرش و عملکرد چین در چند سطح؛ چالشها و فرصتها» برگزار کرد. در این نشست «دکتر بهزاد شاهنده» استاد مطالعات شرق و جنوب شرق آسیا در دانشگاه تهران، «دکتر حسین نوروزی» عضو هیات علمی گروه روابط بینالملل دانشگاه تهران و «دکتر محسن شریعتینیا» عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی به ایراد سخنرانی پرداختند که در ادامه متن این سخنرانیها آمده است.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی میافزاید: این همکاری راهبردی میان روسیه و چین در یک سطح باقی مانده است و همگونی لازم در ائتلاف دو کشور به وجود نیامده است چرا که چین از چنین ائتلافی پرهیز میکند زیرا این امکان در خودش میبیند که در مقابل آمریکا توازنسازی کند و در حال انجام این کار هم است.
آمریکا جنگ روسیه و اوکراین را شعلهور کرد
چین با برخی از شرایط جدید در جنگ روسیه و اوکراین موافق نیست
استاد دانشگاه تهران به چشمانداز جنگ روسیه و اوکراین اشاره میکند و میگوید که اوکراین شریک تجاری چین بوده و روابطی در این زمینه داشتهاند و این دو کشور برنامههای بلندمدت دارند. یکی از برنامههای بعد از جنگ بازسازی اوکراین است که قرار شده به چین واگذار شود.
شریعتینیا: همگونی لازم میان چین و روسیه برای ائتلاف دو کشور به وجود نیامده است چرا که پکن از چنین ائتلافی پرهیز میکند
چین سیاست آمریکا در گسترش ناتو را دلیل بحران اوکراین میداند
عضو هیات علمی گروه روابط بینالملل دانشگاه تهران، وضعیت واقعی روابط روسیه و چین را در یک نگاه کلان و سیستمی مورد تحلیل قرار میدهد: این روابط در ارتباط با نقش آمریکا در بحران اوکراین معنادار میشود و این روابط از وضعیت عادی و همکار به تشریک مساعی رسیده است و این تحول و تکامل در روابط روسیه و چین در یکصد سال اخیر بینظیر بوده است. به همین دلیل این دو کشور از شرایطی که احساس میکنند رقیبی همچون آمریکا میخواهد به هر صورت آنها را از میدان به در کند، آگاه هستند و به شکل های مختلف آن را بیان میکنند. بنابراین این همکاری روسیه و چین با انس و علاقه و دیداری که سران این کشورها با هم داشتهاند در حال پیگری است که مبادلات تجاری، اقتصادی و مناسبات نظامی به روشهای مختلف نتیجه این نوع همکاری بوده است.
نوروزی: مناسبات روسیه و چین در بحران اوکراین وارد فضای جدیدی شده و هر دو کشور به خوبی از این فضای جدید در حال استفادهاندروابط روسیه و چین به سمت اتحاد کشیده شده است
شاهنده میگوید: چین علاقهای ندارد که به ائتلاف به نفع روسیه وارد شود زیرا روابط تنیده و نزدیکی با اروپا و آمریکا دارد. اعتقاد چینیها بر این است که تا ۳۰ یا ۳۵ سال آینده باید با آمریکا کار کنند و چین این وضعیت را با روسیه ندارد. البته چینیها که میگفتند در بدترین زمان این جنگ اتفاق افتاده اما در شرایط فعلی از این فرصت استفاده میکنند و نفت ارزان میخرند و خود را از جنگ دور نگه داشتهاند تا ببینند پایان جنگ چه خواهد شد.
محسن شریعتینیا نیز معتقد است: چین در جنگ روسیه و اوکراین به نوعی دچار شگفتی شده و در حال تطبیق دادن خود با این وضعیت جدید است. روابط روسیه و چین از وضعیت تفاهم و تعامل عبور کرده و در حال همکاری راهبردی هستند. البته نباید اینگونه برداشت کرد که این دو کشور یک اتحاد شکل دادهاند و با تهدیدی همچون غرب در حال جنگ هستند بلکه این مشارکت چند لایه است و چین تعهد امنیتی نمیدهد و از رفتاری که آنها را به عنوان یک بلوک برجسته کند، پرهیز میکنند.
استاد مطالعات شرق و جنوب شرق آسیا به این نکته اشاره میکند که روسیه بزرگترین تولیدکننده نفت جهان و چین بزرگترین واردکننده نفت جهان است اما مشاهده میشود که روسیه چیزی حدود سه میلیون بشکه صادرات نفت خود را از دست داده و ارتباط اقتصادی و تجاری روسیه و چین در این خصوص به صورت محسوسی کم شده است.
استاد دانشگاه شهید بهشتی بیان میکند: جنگ روسیه، مرزها را تغییر داده و چین کشوری است که با تغییر مرز مشکل دارد و تجزیهطلبی در سینکیانگ و تایوان را به عنوان یک مساله برای خودش میداند. چین تنها قدرتی در جهان است که هنوز انسجام سرزمین آن کامل نشده و با معضل تجزیهطلبی مواجه است. پس این تصمیم روسیه برای آنها کار مطلوبی نیست. این جنگ اقتصاد جهانی را بیثباتتر کرد و این برای چین لزوما خبر خوبی نیست.